Ước nguyện cuối cùng
Trong cơn bạo bệnh hiểm nghèo, có lẽ ông nhận ra được cái chết đang đến rất gần với mình mà không kịp trở về quê hương. Bấy giờ, ông gọi tất cả các chiến binh đến và truyền đạt ba ước nguyện cuối cùng của mình. Với ba ước nguyện cuối cùng được nhìn qua lăng kính của người học Phật, đây là một bài học đầy minh triết, sâu sắc về cuộc sống.
Điều ước thứ nhất: Ông muốn quan tài của mình phải do chính các vị ngự y giỏi nhất thời đó khiêng về.
Chết là một sự thật. Khi cái chết đến, dù cho vua chúa quyền thế cao tột, dù cho tài sản chất cao như núi, dù cho xung quanh có các vị ngự y tài giỏi nhất nhưng cuối cùng cũng phải chết. Dù muốn hay không, đây là con đường chắc chắn chúng ta sẽ phải đi qua.
Kinh Pháp Cú Thí Dụ có kể câu chuyện về bốn anh em Phạm Chí chứng đắc được ngũ thông, tự biết trước bảy ngày sau mình sẽ chết. Các ông bàn với nhau sẽ dùng thần thông: người trốn trên hư không, người chẻ núi chui vào, người lặn xuống đáy biển, người ẩn vào trong phố chợ đông người. Nhưng sau bảy ngày vẫn không tránh được cái chết. Người trên hư không bị rớt xuống, người trốn trong núi lộ xác ra, người lặn xuống biển thì nổi lên, người trong chợ thì lăn ra chết. Đức Phật sau khi biết sự việc, nói bài kệ:
“Dù trốn giữa hư không
Hay biển khơi, núi rừng
Không một nơi nào cả
Trốn thoát được cái chết”.
Điều ước thứ hai: Ông muốn các quân sĩ sẽ rải tất cả vàng bạc, châu báu, mà ông đã dành một đời để có được nó, dọc theo con đường người ta mang ông ra nghĩa địa.
“Tài thuộc ngũ gia phi ngã hữu, thân quy tứ đại bổn lại vô”. Tài sản vật chất vốn vô thường, bị chi phối bởi năm cửa: nước trôi, lửa cháy, giặc cướp, vợ con phá tán và vua quan tịch thu. Còn thân của ta khi chết sẽ lần lượt trả lại cho bốn đại (đất, nước, gió, lửa). Thân ta còn không thể giữ được huống gì là vàng bạc, châu báu, những vật ngoài thân.
Bình tâm suy nghĩ lại, bạn nghĩ hạnh phúc đích thực trong cuộc đời mình là gì? Nhà cao, cửa rộng, xe hơi, vợ đẹp, con ngoan, tiền tài? Vật chất đầy đủ có thể khiến đời sống tiện nghi, tinh thần người ta phấn khởi nhưng niềm hưng phấn ấy không thể lâu dài. Vì phía sau sự thỏa mãn, đam mê vật chất ấy có tiềm tàng những khổ đau, bất toại nguyện, giả tạm, trống rỗng. Tiền tài đến rồi lại đi, công danh sự nghiệp có lúc thăng rồi lại trầm, vậy nên chúng ta không nên nương tựa vào chúng và coi chúng là cội nguồn hạnh phúc.
Điều ước thứ ba: Ông muốn đôi bàn tay của mình sẽ được để thò ra bên ngoài quan tài, lắc lư, đong đưa tự nhiên trên không cho tất cả mọi người đều nhìn thấy.
Chúng ta đến với thế gian này với hai bàn tay trắng, và khi rời khỏi thế gian cũng vẫn là trắng tay. Chỉ có nghiệp là thứ theo ta từ kiếp này sang kiếp khác.
Phần đông chúng ta chỉ biết có hai loại nghiệp lực: loại thứ nhất là thiện nghiệp hay bạch nghiệp, loại thứ hai là ác nghiệp hay hắc nghiệp. Người tạo ác nghiệp sẽ phải nhận quả báo khổ đau, sau khi mệnh chung sẽ tái sinh trong ba cảnh giới xấu (địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh). Người tạo thiện nghiệp có thể nhận được quả báo tốt, tái sinh trong các cảnh giới an lành, nhưng vẫn chỉ luẩn quẩn trong vòng sinh tử luân hồi. Do vậy, thiện nghiệp chưa thật sự là đích đến cuối cùng, cứu cánh cho sự dập tắt phiền não, khổ đau, sinh tử, luân hồi.
Chính vì thế, đức Phật còn dạy chúng ta về một loại nghiệp đặc biệt nữa là nghiệp không đen trắng (trong kinh Trung Bộ số 57). Đó là Thánh đạo tám ngành (Bát chánh đạo) hay Tam vô lậu học với Giới (Chánh ngữ, Chánh nghiệp, Chánh mạng) – Định (Chánh tinh tấn, Chánh niệm, Chánh định) – Tuệ (Chánh kiến, Chánh tư duy). Đây chính là con đường đưa đến an vui, hạnh phúc và chấm dứt khổ đau, sinh tử, luân hồi.
Tâm Ngôn